شیوه انتشار
آنلاین
زبان نشریه
فارسی و انگلیسی
نحوه دسترسی
آنلاین و آزاد
کشور محل انتشار
ایران
حوزه فعالیت تخصصی
علوم اجتماعی، علوم تربیتی، روانشناسی
شروع انتشار
1403
نوع داوری
Peer - Reviewd
ایمیل نشریه
info@sepjr.ir
مروری بر یافته‌های نوین سبب‌شناسی نوروبایوسایکوسوشال اختلال کم‌توجهی - بیش فعالی (ADHD)؛ با تمرکز بر روش‌های چند‐عاملی و چند‐مؤلفه‌ای پیشگیری، درمان و غنی‌سازی محیطی
دوره 1، شماره 3، 1403، صفحات 410 - 431
نویسندگان : یونس کیهانی فر* 1 ، آیناز باوی 2 ، بهار سادات مجتبایی پور 3 ، زهرا جهانگیری نژاد 4 ، پریسا جراح 5 ، الهام بستانی حویزاوی 6 ، فاطمه ساعدی 7 ، الیسا بنی نعیم 8 ، فاطمه عبدالهی 9
1 دستیار آموزشی - دانشگاه آزاد اسلامی - واحدهای اهواز و شوشتر
2 ندارد
3 ندارد
4 ندارد
5 ندارد
6 ندارد
7 ندارد
8 ندارد
9 ندارد
چکیده :
چکیده اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی (ADHD ) یکی از شایع‌ترین اختلالات روان‌شناختی در دوران کودکی است که تأثیرات قابل‌توجهی بر تحصیل، رفتار، و روابط اجتماعی کودک دارد. طبق آخرین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روان‌پزشکی آمریکا (DSM-5-TR ،2021)، ADHD یک اختلال عصبی رشدی شایع در دوران کودکی، نوجوانی و بزرگسالی است که با مشکل در توجه، بیش‌فعالی و رفتارهای تکانشی مشخص می‌شود، و درصورتی‌که به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند تأثیرات منفی طولانی‌مدتی بر زندگی فرد بگذارد. تغییرات ساختاری مغز، عدم تعادل در انتقال‌دهنده‌های عصبی، عوامل ژنتیکی، عوامل متابولیک، ارث پذیری، ژن‌ها و همچنین عوامل محیطی و روان‌شناختی در آن دخیل است. داروهای محرک (مانند متیل فنیدات ، آمفتامین ها و ...)، و داروهای غیر محرک (مانند اتوموکستین ، گوانفاسین و ...)، خط مقدم درمان این اختلال هستند. هم‌زمان با دارودرمانی، رویکردی‌های روان‌درمانی، رفتاردرمانی و درمان‌های حمایتی یا ترکیبی از این درمان‌ها نیز برای درمان مؤثر هستند. علائم این اختلال معمولاً در دوران پیش‌دبستانی یا اوایل دوران مدرسه شروع می‌شود و ممکن است تا دوره بزرگسالی ادامه یابد. این اختلال به‌طورمعمول به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود: 1. نوع نقص توجه (Inattentive Type): که در آن کودک بیشتر با مشکلات توجه مواجه است تا بیش‌فعالی. 2. نوع بیش‌فعالی-تکانشی (Hyperactive-Impulsive Type): که در آن کودک بیشتر ویژگی‌های بیش‌فعالی و رفتارهای تکانشی دارد. و 3. نوع ترکیبی (Combined Type): که در آن کودک هر دو ویژگی نقص توجه و بیش‌فعالی را نشان می‌دهد. در این پژوهش به بررسی جدیدترین یافته‌های سبب‌شناسی نورولوژیکی-زیستی-روانی-اجتماعیADHD، روش‌های مدرن پیشگیری، تأثیر آن بر زندگی مبتلایان، با گذری بر روند درمان و چگونگی بهبود پرداختیم. در نهایت با توجه به اینکه ADHD یک اختلال با اتیولوژی چند فاکتوری است، بنابرین ابتدا پیشنهاد می کنیم پیشگیری از شکل‌گیری این اختلال به روش های بیان‌شده در این مطالعه موردتوجه درمانگران و خانواده‌ها قرار گیرد، و پس‌ازآن تشخیص زودهنگام و مداخله زودهنگام با به‌کارگیری ترکیبی از انواع روش‌های درمانی (دارویی و غیر دارویی) پیشنهاد می‌گردد.
چکیده اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی (ADHD ) یکی از شایع‌ترین اختلالات روان‌شناختی در دوران کودکی است که تأثیرات قابل‌توجهی بر تحصیل، رفتار، و روابط اجتماعی کودک دارد. طبق آخرین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روان‌پزشکی آمریکا (DSM-5-TR ،2021)، ADHD یک اختلال عصبی رشدی شایع در دوران کودکی، نوجوانی و بزرگسالی است که با مشکل در توجه، بیش‌فعالی و رفتارهای تکانشی مشخص می‌شود، و درصورتی‌که به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند تأثیرات منفی طولانی‌مدتی بر زندگی فرد بگذارد. تغییرات ساختاری مغز، عدم تعادل در انتقال‌دهنده‌های عصبی، عوامل ژنتیکی، عوامل متابولیک، ارث پذیری، ژن‌ها و همچنین عوامل محیطی و روان‌شناختی در آن دخیل است. داروهای محرک (مانند متیل فنیدات ، آمفتامین ها و ...)، و داروهای غیر محرک (مانند اتوموکستین ، گوانفاسین و ...)، خط مقدم درمان این اختلال هستند. هم‌زمان با دارودرمانی، رویکردی‌های روان‌درمانی، رفتاردرمانی و درمان‌های حمایتی یا ترکیبی از این درمان‌ها نیز برای درمان مؤثر هستند. علائم این اختلال معمولاً در دوران پیش‌دبستانی یا اوایل دوران مدرسه شروع می‌شود و ممکن است تا دوره بزرگسالی ادامه یابد. این اختلال به‌طورمعمول به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود: 1. نوع نقص توجه (Inattentive Type): که در آن کودک بیشتر با مشکلات توجه مواجه است تا بیش‌فعالی. 2. نوع بیش‌فعالی-تکانشی (Hyperactive-Impulsive Type): که در آن کودک بیشتر ویژگی‌های بیش‌فعالی و رفتارهای تکانشی دارد. و 3. نوع ترکیبی (Combined Type): که در آن کودک هر دو ویژگی نقص توجه و بیش‌فعالی را نشان می‌دهد. در این پژوهش به بررسی جدیدترین یافته‌های سبب‌شناسی نورولوژیکی-زیستی-روانی-اجتماعیADHD، روش‌های مدرن پیشگیری، تأثیر آن بر زندگی مبتلایان، با گذری بر روند درمان و چگونگی بهبود پرداختیم. در نهایت با توجه به اینکه ADHD یک اختلال با اتیولوژی چند فاکتوری است، بنابرین ابتدا پیشنهاد می کنیم پیشگیری از شکل‌گیری این اختلال به روش های بیان‌شده در این مطالعه موردتوجه درمانگران و خانواده‌ها قرار گیرد، و پس‌ازآن تشخیص زودهنگام و مداخله زودهنگام با به‌کارگیری ترکیبی از انواع روش‌های درمانی (دارویی و غیر دارویی) پیشنهاد می‌گردد.
کلمات کلیدی :
ADHD ، سبب‌شناسی نوروبایوسایکوسوشال، مداخله زودهنگام، پیشگیری و درمان، غنی‌سازی محیطی
ADHD ، سبب‌شناسی نوروبایوسایکوسوشال، مداخله زودهنگام، پیشگیری و درمان، غنی‌سازی محیطی