دوره 1، شماره 2، 1403، صفحات 103 - 129

نویسندگان : مهرداد سردارآبادی* ¹

چکیده :
اعتیاد به معنای وابستگی به چیزی، به طوریکه اگر در دسترس نباشد زندگی شخص معتاد را مختل می کند. اعتیاد انواع مختلفی دارد که یکی از انواع آن، اعتیاد به مصرف مواد اعتیادآور است. مواد اعتیاد آور طبق تقسیم بندی سازمان جهانی بهداشت بر اساس اثراتی که بر جسم و روان می گذارند در سه دسته محرکها، توهم زاها و مخدرها تقسیم می گردد که نزد عامه مردم به تمامی این موارد به اشتباه مواد مخدر گفته می شود. بطور کلی ماده اعتیاد اور نزد عامه مردم شامل مواد مخدر، سیگار، قلیان و مشروبات الکلی است که محقق به کمک پژوهش روایی و با مصاحبه از تعدادی از دبیران، مشاوران تحصیلی و دانش آموزان پسر پایه دوازدهمی مدارس ناحیه هفت مشهد در نیم سال اول سال تحصیلی 1400-1401 به بررسی علل و دلایل گرایش دانش آموزان پسر پایه دوازدهمی به مصرف مواد اعتیادآور پرداخته است. محقق در جستجوی یافتن علل از زبان خود نوجوانان و معلمان و مشاوران تحصیلی که بیشترین ارتباط را با آنها دارند است و به طور تخصصی به مطالعه و بررسی دانش آموزان پسر پرداخته است که در نمونه اش در هیچ یک از پژوهش های موجود در بخش پیشینه تحقیق یافت نمی شود. یافته های پژوهش پس از انجام مصاحبات نشان می دهد که خانواده آیینه عمل نوجوان است و در صورت مناسب نبودن جو خانوادگی و وجود زمینه های اعتیاد خود دلیلی برای گرایش به اعتیاد است. روابط دوستان و همکلاسی ها با یکدیگر به علت نبود نظارت میتواند موجب گرایش به اعتیاد شود از سویی دیگر معلمان و کارکنان مدرسه نقش پیشگیرانه دارند. میان کنکور و اعتیاد نوعی همبستگی مثبت ضعیفی وجود دارد درحالیکه میان اعتیاد و میزان اعتقادات مذهبی همبستگی منفی وجود دارد. رسانه ها نیز خوب و بد هستند و با توجه به اینکه از کجا خط می گیرند می توانند عاملی برای اعتیاد باشند. آموزش مجازی در دوران بحران کرونا نمیتوان مستقیما آن را عامل گرایش به مواد اعتیاد آور دانست مگر آنکه به عنوان رسانه تلقی گردد هر چند این عامل موجب افزایش آمار نوع دیگری از اعتیاد یعنی اعتیاد به اینترنت دانست همچنین علاوه بر عوامل ذکر شده عواملی همچون، مهارت نه گفتن، فقر اقتصادی، سطح تحصیلات خانواده ها، سواد رسانه ای، نبود تفریحات سالم جو مسموم جامعه، ارزانی و درسترسی آسان و سریع به انواع مواد مخدر نیز به عنوان عاملی دخیل در این پدیده در کنار هفت عامل فوق عنوان شد.

کلمات کلیدی :
دانش آموزان پسر، دوره نوجوانی، پایه دوازدهم، مواد مخدر، اعتیاد.